محمد بن مخلد دوریاِبْنِ مَخْلَد، ابوعبدالله محمد بن مخلد بن حفص دوری عطار (۲۳۳-۲۴ جمادی‌الاخر ۳۳۱ق/۸۴۸ - ۵ مارس ۹۴۳م)، محدث بغدادی است. ۱ - زندگیوی در محله دور در جانب شرقی بغداد می‌زیسته است. ۲ - اساتیداز مسلم بن حجاج نیشابوری، زبیر بن بکار، یعقوب بن ابراهیم دروقی و حسن بن عرفه و جمعی دیگر حدیث شنیده است [۱]
خطیب بغدادی، احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۳۱۰-۳۱۱، قاهره، ۱۳۵۰ق.
و نیز با عده‌ای از شاگردان احمد بن حنبل چون صالح پسرش، ابوداوود سجستانی و دیگران همنشینی داشته و از آنان حدیث نقل کرده است. [۲]
ابن ابی یعلی، محمد، طبقات الحنابله، به کوشش محمد حامد فقی، ج۲، ص۷۳، قاهره، ۱۳۷۱ق/۱۹۵۲م.
۳ - جایگاه علمیمقام علمی، وثاقت و سخت کوشی وی را در طلب علم ، دارقطنی و خطیب بغدادی [۳]
خطیب بغدادی، احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۳۱۰-۳۱۱، قاهره، ۱۳۵۰ق.
تأیید کرده‌اند. [۴]
ذهبی، محمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و حسین اسد، ج۱۵، ص۲۵۷، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
[۵]
ابن حجر، احمد، لسان المیزان، ج۵، ص۳۷۴، حیدرآباد دکن، ۱۳۳۱ق.
۴ - شاگردان و راویاناز شاگردان و راویان ابن مخلد افرادی چون دارقطنی، محمد بن حسین آجری، ابوالعباس ابن عقده، ابوحفص ابن شاهین، ابوبکر ابن جعابی و ابوعبیدالله مرزبانی را می‌توان نام برد. [۶]
دارقطنی، علی، سنن، ج۱، ص۲۷، قاهره، ۱۳۸۶ق/۱۹۶۶م.
[۷]
ابن شاهین، عمر، تاریخ اسماء الثقات، به کوشش عبدالمعطی امین قلعجی، ج۱، ص۵۰، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
[۸]
ابن شاهین، عمر، تاریخ اسماء الثقات، به کوشش عبدالمعطی امین قلعجی، ج۱، ص۵۲، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
[۹]
خطیب بغدادی، احمد، تاریخ بغداد، ج۳، ص۳۱۰، قاهره، ۱۳۵۰ق.
۵ - آثار۱. السنن فی الفقه ؛ ۲. آلا¸داب ؛ ۳. المسند. [۱۰]
ابن ندیم، الفهرست، ج۱، ص۲۸۸.
۵.۱ - یافت نشده۴. اخبار الصبیان ؛ ۵. مایستدل به علی رشد الغلام [۱۱]
ابن مستوفی، مبارک، تاریخ اربل، به کوشش سامی صقار، ج۱، ص۱۳۰، بغداد، ۱۳۹۴ق.
که نشانی از آن‌ها در دست نیست.۵.۲ - خطیبرخی دیگر از آثار او به صورت خطی یافت می‌شوند: ۱. الامالی؛ [۱۲]
فهرس مجامیع المدرسه العمریه، به کوشش یاسین محمد سواس، ج۱، ص۲۶۰، کویت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م.
[۱۳]
فهرس مجامیع المدرسه العمریه، به کوشش یاسین محمد سواس، ج۱، ص۳۵۷- ۳۵۸، کویت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م.
[۱۴]
فهرس مجامیع المدرسه العمریه، به کوشش یاسین محمد سواس، ج۱، ص۵۶۰، کویت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م.
[۱۵]
ظاهریه، خطی (حدیث)، ج۱، ص۱۰۹.
۲. مارواه الاکابر عن الامام مالک بن انس و غیره ؛ [۱۶]
فهرس مجامیع المدرسه العمریه، به کوشش یاسین محمد سواس، ج۱، ص۵۲۱، کویت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م.
[۱۷]
ظاهریه، خطی (حدیث)، ج۱، ص۱۰۹.
۳. المنتقی ، که نسخه خطی آن در مدینه وجود دارد. [۱۸]
زرکلی، اعلام، ج۷، ص۹۳.
۶ - فهرست منابع(۱) ابن ابی یعلی، محمد، طبقات الحنابله، به کوشش محمد حامد فقی، قاهره، ۱۳۷۱ق/۱۹۵۲م. (۲) ابن حجر، احمد، لسان المیزان، حیدرآباد دکن، ۱۳۳۱ق. (۳) ابن شاهین، عمر، تاریخ اسماء الثقات، به کوشش عبدالمعطی امین قلعجی، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م. (۴) ابن مستوفی، مبارک، تاریخ اربل، به کوشش سامی صقار، بغداد، ۱۳۹۴ق. (۵) ابن ندیم، الفهرست. (۶) خطیب بغدادی، احمد، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۵۰ق. (۷) دارقطنی، علی، سنن، قاهره، ۱۳۸۶ق/۱۹۶۶م. (۸) ذهبی، محمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و حسین اسد، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م. (۹) زرکلی، اعلام. (۱۰) ظاهریه، خطی (حدیث). (۱۱) فهرس مجامیع المدرسه العمریه، به کوشش یاسین محمد سواس، کویت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن مخلد، ابوعبدالله»، ج۴، ص۱۷۴۲. |